Thông cáo về sự việc
25 cuốn sách tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm bị thất thoát
1. Thực hiện
chức năng, nhiệm vụ do Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phân
công, Viện Nghiên cứu Hán Nôm là đơn vị bảo quản các tài liệu Hán Nôm gồm gần
35.000 cuốn sách và gần 60.000 thác bản văn bia đã có biên mục; đồng thời mở cửa
thư viện để các tổ chức, nhà nghiên cứu và các cá nhân trong và ngoài nước quan
tâm đến văn bản cổ của dân tộc có cơ hội tiếp cận tài liệu. Tuy nhiên, theo quy
định tại đơn vị, nhằm mục tiêu bảo quản các tài liệu quý hiếm, tài liệu gốc đều
được lưu tại Phòng Bảo quản; Viện tổ chức phục vụ bạn đọc nghiên cứu chủ yếu
thông qua bản photocopy; bạn đọc muốn tiếp cận tài liệu gốc cần có phê duyệt bằng
văn bản của Lãnh đạo Viện.
2. Theo
thông tin do bộ phận liên quan báo cáo, khoảng tháng 3-4/2020, cán bộ quản lí
kho sách phát hiện có dấu hiệu không tìm thấy một số cuốn sách ở vị trí quy định
trên giá. Thời điểm phát hiện đang trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức
tạp, tuy nhiên ngay sau khi nhận được thông tin, lãnh đạo Viện đã làm việc với
người quản lí kho sách để chấn chỉnh, dự kiến các giải pháp điều chỉnh quy
trình quản lí sách tránh thất thoát; đồng thời lên kế hoạch tổng kiểm kê nhằm
tìm kiếm các cuốn sách bị lạc và đối soát tất cả các văn bản khác đang lưu trữ
tại Viện.
3. Đến
tháng 4/2022 sau khi có thể khôi phục điều kiện làm việc bình thường, Viện đã
cho tổng kiểm kê toàn bộ kho sách Hán Nôm. Đây là lần tổng kiểm kê đầu tiên
trong hơn 10 năm qua. Thông qua 3 tháng rà soát, phát hiện không thấy trên giá
29 quyển (tập sách đóng rời), trong đó có 13 quyển thuộc kho A và kho V, 16 quyển
thuộc kho ST. Về thác bản bia: thiếu 06 thác bản. Số sách ít nhiều bị xuống cấp,
hư hại vật lí (theo tình trạng tự nhiên của bảo quản) là khoảng 4.000 quyển
(hơn 10% số sách gốc), có thể bị rách một vài trang, bị hỏng bìa chưa tu bổ, hoặc
bị mủn, mối mọt một vài trang hoặc toàn quyển; nhóm này cần thực hiện tu bổ sớm
để bảo quản lâu dài.
Toàn bộ sự
việc đã được báo cáo chi tiết trong buổi họp Chi bộ và họp Cán bộ chủ chốt + Hội
đồng khoa học của cơ quan ngày 14 và 15/07/2022.
4. Viện tiếp tục cho rà soát,
tìm thêm được 4 quyển (do để sai chỗ trên giá). Như vậy tổng số sách chưa thấy
trên giá (mất, hoặc thất lạc) hiện là 25 quyển. Về thác bản bia: tìm được 4
thác bản (để sai chỗ), còn 2 thác bản bị mất nhưng đã có thác bản dự bị đem ra
sử dụng.
5. Ngày 30/9/2022, Viện đã
kí văn bản bàn giao kho sách cho người quản lí mới. Đồng thời, Viện đã tổ chức
làm vách ngăn để chia các phân kho, thay đổi quy trình quản lí sách gốc, giao
trách nhiệm quản lí kho cụ thể, tránh nguy cơ tiếp tục thất thoát tài liệu.
Sau đó, Viện
tiếp tục cho kiểm kê kho sách tại Thư viện (gồm sách tiếng Việt và ngoại ngữ,
không phải sách Hán Nôm) để thực hiện tổng kiểm kê tài liệu. Viện dự định sẽ
báo cáo tổng hợp toàn bộ các tài liệu, bao gồm tài liệu Hán Nôm và tài liệu mới.
Công việc kiểm kê kho sách mới tại Thư viện dự kiến hoàn thiện trong đầu năm
2023.
6. Ngày 15/12/2022, Viện đã
có công văn báo cáo cấp trên về sự việc 25 cuốn sách để xin ý kiến giải quyết.
7. Ngày 16/12/2022, Viện đã
họp Hội nghị Cán bộ chủ chốt + Hội đồng khoa học, trong đó có nội dung báo cáo
tình hình kho sách.
8. Chiều ngày 19/12/2022, Viện
đã họp tổng kết đơn vị, trong báo cáo tổng kết đã thông báo nội dung về 25 cuốn
sách. Đại diện lãnh đạo Viện Hàn lâm dự buổi họp tổng kết đã có ý kiến chỉ đạo
Viện tiếp tục rà soát tìm sách, xác định trách nhiệm của các bên liên quan. Viện
sẽ lập hội đồng riêng để xem xét cụ thể vấn đề này. Sự việc đang được tổ chức
giải quyết.
9. Tối ngày 20/12/2022: trên
Facebook có tên “Nguyễn Xuân Diện” đăng tải thông tin “RẤT NGHIÊM TRỌNG: 25 cuốn
sách cổ, cực kỳ quan trọng của văn hiến dân tộc biến mất khỏi kho lưu trữ của
Viện Nghiên cứu Hán Nôm”.
10. Tại Viện Nghiên cứu Hán
Nôm có TS Nguyễn Xuân Diện, hiện là Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Văn bản học.
11. Tóm lại: Đây là một sự việc đang được tổ chức giải quyết, đã
công khai thông tin trong nội bộ đơn vị và báo cáo cấp trên. 25 quyển sách này đã có bản scan màu và/hoặc
bản photocopy làm từ trước (tức là nội dung sách không bị mất), tuy nhiên việc tìm kiếm các cuốn sách thất lạc vẫn đang được
Viện đặt lên hàng đầu,
bao gồm cả việc rà soát trên giá một lần nữa để tránh tình trạng sách bị lẫn
giá. Thời điểm sách bị thất lạc (mất, không thấy trên giá) tạm thời được xác định là khoảng 5
năm gần đây. Viện đã và đang tổ chức rà soát lại để tìm sách, xác định giá trị nội dung từng sách
(qua các bản scan hoặc photocopy còn lưu), và xác định trách nhiệm liên quan.
(Viện
Nghiên cứu Hán Nôm, 21/12/2022)